Onthulling monument voor de meisjes van de Goede Herder
Toespraak KMGH
Welkom lieve allemaal Fijn dat jullie er weer zijn.
Vandaag zijn we hier voor de onthulling van het Monument.
Een paar jaar geleden ontvingen wij een mail van de Goede Herder waarin zij aangaven te betreuren wat er zich in ons verleden heeft afgespeeld tijdens het verblijf bij de Goede Herder. Wij hebben toen contact met hen gezocht en aangegeven dat wij die excuses veel te mager vonden. We hebben gevraagd iets te doen waarin zij blijk zouden geven dat zij dit ook echt meenden.
Joke en Jan van Dijk en ik hebben toen gevraagd om een Monument op de begraafplaats in Velp. Dit omdat daar de meeste meisjes naamloos lagen begraven Maar ook de meisjes van de andere Internaten, zoals Bloemendaal Almelo Leiderdorp Someren worden hiermee herdacht, maar ook is het Monument uit respect voor alle meisjes die daar hebben gezeten en een deel daarvan is vandaag hier aanwezig.
Om nog een keer aan te geven waarvoor deze excuses nodig zijn nog even een korte terugblik op vroeger. Er is natuurlijk de afgelopen jaren al veel over gezegd en geschreven maar op een dag als vandaag laten we dit toch nog even de revue passeren.
• Sinds 1880 zijn er ongeveer 15.000 meisjes bij 5 instellingen van de Goede Herder geplaatst.
• Veel van de nu nog in leven zijnde vrouwen zijn daar geplaatst tussen 1945 en 1978.
• Na 1950 werden zij vrijwel altijd geplaatst door de kinderrechter of de gezinsvoogd.
• De reden van plaatsing lag vaak in de thuissituatie. Overleden of gescheiden ouders, verslavingen, mishandelingen of incest.
• Veel meisjes zaten al van jongs af aan in kindertehuizen, soms al vanaf de geboorte.
•
Hoe werden we daar behandeld:
• Liefdeloos
• Dwangarbeid met zwijgplicht
• Onthouden van onderwijs
• Strenge straffen zoals isolatiecellen
• Geen contact met de buitenwereld, censureren post familie
• In sommige gevallen drogering
• Vernedering
• Vriendschappen verboden
• Gesloten setting, hoge muren
Gevolgen
• Weinig onderwijs, Stigma (wij waren z.g slechte meisjes) en daardoor moeite met het vinden van goede banen.
• Jong trouwen, soms om onder de kinderbescherming uit te komen met als gevolg veel echtscheidingen.
• Psycho-sociale klachten
• Wantrouwende houding
• Weinig zelfvertrouwen, slecht zelfbeeld, geheel ten onrechte
Het aankaarten van deze geschiedenis werd lang niet gehoord, niet door de overheid en niet door de Goede Herder. Bij beide is daar nu gelukkig verandering in gekomen. Minister Dekker heeft namens de overheid een onderzoek laten uitvoeren en heeft op een van onze lotgenotendagen zijn excuses namens de overheid aangeboden. Veel steun hebben wij hierin gehad van een aantal ambtenaren van zijn Ministerie, Nina en Alet die hier vandaag ook aanwezig zijn.
En nu vandaag dan de onthulling van het Monument dat in samenwerking met KMGH, Goede Herder, de Hoge school hier en de kunstenaar Harry de Leeuw tot stand is gekomen. Met dit monument wil de Goede Herder natuurlijk wat zeggen, maar dat zal straks door de Goede Herder zelf gedaan worden.
Deze erkenningen hebben heel veel vrouwen goed gedaan. Er hebben zich inmiddels rond de 250 gemeld. De lotgenoten dagen en Facebook pagina hebben gemaakt dat veel vrouwen elkaar weer hebben gevonden en er zijn vriendschappen gesloten. Dit alles heeft gemaakt dat velen het verleden beter hebben kunnen verwerken.
Helaas zijn er veel vrouwen die helaas niet kunnen komen, de leeftijd en soms ook de hiermee gepaarde ziekte’s maakt dat dit niet meer gaat. wij zullen hiervan foto’s en filmpjes maken en een mooie nieuwsbrief sturen.
Wie ik vandaag nog even specifiek wil noemen is Joke Vermeulen, zij heeft veel gedaan in dit hele proces, o.a. op zoek naar de namen van alle meisjes Wij hebben hierin heel goed kunnen samenwerken met Hubert en Rosalie van de Goede Herder. Ook veel dank aan de Hogeschool hier middels Karen die zorg hebben gedragen voor de herinrichting van de begraafplaats. En uiteraard ook dank Harry de Leeuw die het kunstwerk heeft gemaakt.
Ik geef nu graag het woord aan Prof. Jan van Dijk. Jan is van onschatbare waarde geweest voor ons, hij heeft heel veel voor ons uitgezocht en adviezen gegeven, zonder hem was het zeker een stuk moeilijker geweest. Nogmaals onze dank.
Daarna zal Ineke, directeur van Slachtofferhulp Nederland het woord nemen, Zij hebben het voor ons mogelijk gemaakt de stichting te laten bestaan door de stichtingskosten te betalen en ook alle lotgenoten dagen te bekostigen.
Daarna zal Hubert Janssen, directeur van de Nederlandse Goede Herder wat vertellen en daarna Zuster Luci Kabese die hiervoor uit Frankrijk is overgekomen.
Daarna zullen we met z’n allen naar de begraafplaats lopen waar de onthulling zal plaatsvinden.
Na de onthulling komen we hier weer terug voor een informeel samen zijn met een hapje en een drankje.
Toespraak Goede Herder
Korte toespraak 10 december 2022, onthulling monument Velp Voormalig klooster van de Goede Herder thans Hogeschool Van Hall Larenstein Velp
Hubert Janssen: Op 10 oktober 2017 spraken mijn collega Rosalie Talstra en ik in Bloemendaal voor het eerst met twee vrouwen die bij de Goede Herder hadden verbleven: Lies Vissers en Joke Vermeulen. Het was het begin van een bewogen periode die nog niet voorbij is maar vandaag wel een mijlpaal bereikt. U kent de geschiedenis van meisjes en vrouwen die bij de Goede Herder verbleven als geen ander. U hebt het allemaal meegemaakt voor korte of langere tijd. Wij maakten geen deel uit van die geschiedenis maar kregen en krijgen er op zeer indringende wijze mee te maken. Via krantenartikelen, radio en tv, wetenschappelijke onderzoeken waar we naar eer en geweten aan meewerkten, een rechtszaak, gesprekken met vrouwen, oudmedewerkers en zusters en via de Stichting Kinderdwangarbeid Meisjes van de Goede Herder.
Sinds mei 2020 zijn we direct in contact met vertegenwoordigers van KMGH, met name met Joke en Anita. Het was een heel leerproces om enigszins te gaan begrijpen wat meisjes en vrouwen hebben meegemaakt, in hun vroege jeugd, tijdens hun verblijf bij de zusters en welke gevolgen dat heeft gehad in hun verdere leven. Maar met vallen en opstaan kwam het gesprek op gang. Het initiatief van KMGH om samen te gaan werken aan een gedenkteken, een monument is langzaam gegroeid. KMGH, de Hogeschool Van Hall Larenstein en de zusters zagen allemaal het grote belang van een monument voor alle meisjes en vrouwen die ooit bij de zusters verbleven. Daarom eert het monument allen, overledenen en iedereen die nu nog de sporen draagt van het leed uit hun vroege jeugd en hun verblijf bij de zusters in Leiderdorp, Almelo, Tilburg, Someren, Bloemendaal en Velp. Voor de onthulling van het resultaat van onze 2,5 jaar durende samenwerking zijn wij vandaag hier. Ik geef graag het woord aan Zr Lucie Kabaze. Zij is de verantwoordelijke voor de laatste 3 Nederlandse zusters. Zij zijn 91, 92 en 103 en kunnen niet meer aanwezig zijn. Zr Lucie is ook lid van het bestuur van de landen waar Nederland bij hoort. Zij is Syrische, woont in Frankrijk en spreekt helaas geen Nederlands. Zij zal u daarom in het Frans toespreken en ik geef u daarna de vertaling.
Zr Lucie Kabaze: De Nederlandse zusters van OLV van Liefde van de Goede Herder en hun bestuur zijn KMGH dankbaar voor het initiatief om te komen tot de herinrichting van de begraafplaats en het plaatsen van het monument. Dank ook aan de Hogeschool van Hall Larenstein voor hun bijdragen en de prettige samenwerking. En dank aan Harry de Leeuw die het monument heeft gemaakt. Het is bijzonder om vandaag met zoveel vrouwen die ooit bij de Goede Herder verbleven samen te zijn. Wij eren u en alle anderen die in de Nederlandse huizen waren. We gedenken hen die zijn overleden, toen zij bij de zusters woonden of lang na hun verblijf. We herinneren ons de namen die worden bewaard in de namenlijsten onder het monument. Op 12 februari 2020 bood zr Patricia Diet, toen de voorzitter van het bestuur, in een verklaring excuses aan en zij erkende, ik citeer, “dat de omstandigheden waaronder de vrouwen in hun jeugd opgevangen zijn niet passend waren. De condities in de stichtingen waren moeilijk, met lange werkdagen en zwaar en monotoon werk. Ook hebben de jonge vrouwen geleefd met weinig privacy, in onzekerheid en met gemis aan liefde.” Einde citaat. Vandaag bied ik in navolging van zr Patricia nogmaals onze oprechte excuses aan en hoop dat het monument ons blijvend zal herinneren aan onze gezamenlijke missie om de rechten van vrouwen en meisjes te verdedigen en op te komen voor de meest kwetsbaren opdat niemand meer lijdt onder het pijnlijk verlies van vrijheid, familie, geluk en identiteit in hun jeugd of als volwassene.
Hubert H.M. Janssen Directeur zusters van OLV van Liefde van de Goede Herder
